ထင်ရှားသော သမဂ္ဂခေါင်းဆောင်ကို ကာလရှည်ကြာစွာ အသရေဖျက်မှုဖြင့် စွဲဆိုထားသော ဂျပန် လက်လီလုပ်ငန်းနှင့် ၎င်း၏ မြန်မာ လုပ်ငန်းခွဲအား အမှုရုပ်သိမ်းရန် မြန်မာလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်း တစ်ဒါဇင်ကျော်က တောင်းဆိုသည်။

 

၎င်းတို့က ရက်စက်၊ ကြမ်းတမ်းသော စစ်ရေး ဖြိုခွင်းမှုများကြောင့် "ပြင်းထန်သော လူ့အခွင့်အရေး အကျပ်အတည်း” နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် နိုင်ငံတစ်ခုတွင် "အလုပ်သမားများ၏ အသံကို တားမြစ်ပိတ်ဆို့ခြင်း” ဟု ဆိုသည်။

 

“ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းစဉ်ကပင် မြန်မာနိုင်ငံသည် နေ့စဉ် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့်အတွက် အရပ်သားများများ၏ အသက်အိုးအိမ်များမှာ တိုက်ပွဲများကြောင့် အန္တရာယ်နှင့် အမြဲရင်ဆိုင်နေရသည်။” ဟု တိုကျိုအခြေစိုက် အကျိုးအမြတ်မယူသော အဖွဲ့အစည်း Human Rights Now က ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ်၊ Behind the Labor၊ Clean Clothes Campaign၊ No Sweat နှင့် အခြားအဖွဲ့များနှင့် ပူးတွဲလက်မှတ်ထိုး၍ ခရစ်မတ်မတိုင်မီက Honeys Holding နှင့် Honeys Garment Industry Limited ထံသို့ ရေးသားသည်။ "သမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်များကို ထင်တိုင်းကြဲဖမ်းဆီးမှုများ၊ ခြိမ်းခြောက်မှုနှင့် သတ်ဖြတ်မှု သတင်းတင်ပြချက်များ ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်။” ဟု လည်း ရေးသားထားသည်။

 

နေ့စဉ်ခွဲတမ်း ၄၀၀ မှ ၆၀၀ သို့ တိုးမြှင့်ပြီး ယခင် ညှိနှိုင်းလက်ခံထားသည့် အချက်ကို ချိုးဖောက်ရာရောက်သော "လက်တွေ့မကျသော ခွဲတမ်း"ဟု အလုပ်သမားများက ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် Honey Garment Industry Limited သို့မဟုတ် HGIL ကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ဆန္ဒပြမှုနောက်ပိုင်း သွေးစည်းညီညွတ်သော သမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ် - မြန်မာ၏ ခေါင်းဆောင် မမျိုးမျိုးအေးကို အမှုဖွင့်လှစ်တိုင်ကြားကာ တရားမမှုကို ခုခံချေပရန် ပဋိပက္ခများအကြား "အလွန်အမင်း အန္တရာယ်များသော” အခြေအနေတွင် တရားရုံးသို့ "ပုံမှန်လာရောက်ရမည်" ဟု ဆင့်ခေါ်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု အဖွဲ့အစည်းများက ဆိုသည်။

 

အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုနှင့် မျှတသည့် တရားစီရင်မှုများ လက်တွေ့တွင် ပြိုလဲသွားခဲ့ပြီဖြစ်သည်

 

HGIL သည် အခြားအမှုများနှင့်အတူ သီးခြား ရာဇဝတ်မှုတစ်ခုဖြင့်လည်း မမျိုးမျိုးအေးကို စွဲဆိုထားပြီး "ဥပဒေနားလည်မှု အားနည်းသည့် စက်ရုံအလုပ်သမားများကို ကြားဝင်စွက်ဖက်ခြင်း၊ တရားမဝင်လုပ်ရပ်များဖြင့် လှုံ့ဆော်ခြင်းဖြင့် တည်ငြိမ်မှု ပျက်ပြားစေခြင်း၊ ထုတ်လုပ်မှု ကျဆင်းစေခြင်း” နှင့် "Facebook နှင့် အခြားလူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများမှတဆင့် အလုပ်သမားများကို မြှောက်ပင့် သွေးဆောင်ခြင်း လုပ်ရပ်များ” တို့ဖြင့် စွပ်စွဲထားသည်။ သူမ၏ ထုတ်ပြန်ကြေငြာချက်များသည် သတင်းစာဆောင်းပါးများ၊ အလုပ်သမားများ၏ အဖွဲ့လိုက် ပြောဆိုမှုများတွင် မျှဝေဖော်ပြခဲ့သည့်အတွက် စက်ရုံ၏ ထုတ်လုပ်မှုကို နှောက်ယှက်ပျက်စီးစေပြီး ကုမ္ပဏီ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိခိုက်စေသည်ဟု ဆိုသည်။

 

Honeys ကုမ္ပဏီက မှတ်ချက်ပေးရန် တောင်းဆိုမှုကို တုန့်ပြန်ခြင်းမရှိပါ။ အလုပ်သမား ၄၅၀ နီးပါးကို ၎င်းတို့၏ "တရားမဝင် လုပ်ရပ်များ” ကြောင့်ဆိုကာ အလုပ်မှ ထုတ်ပယ်ခဲ့သည်။ Worker Rights Cosortium ကမူ ၂၀၂၁ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်တွင် "အလုပ်သမားများ၏ အခြေခံ ရပိုင်ခွင့်များကို အပြင်းအအထန်ချိုးဖောက်ခြင်း” နှင့် လက်တုံ့ပြန်မှုသက်သက်သာဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တရားမမှုသာမက ရာဇဝတ်မှုကိုပါ ဆက်လက်စွဲဆိုထားပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၌ ဆက်သွယ်ရေးဥပဒေချိုးဖောက်မှုဖြင့် မမျိုးမျိုးအေးကို ဖမ်းဆီးကာ ထောင်ဒဏ် ခြောက်လ အပြစ်ပေးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းနှစ်တွင်ပင် Honeys ကုမ္ပဏီ ကိုယ်စားလှယ် တရားရုံးသို့ လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ပြီးနောက် အမှုကို ပလပ်လိုက်သော်လည်း HGIL ၏ တရားမှု လျော်ကြေး ၁.၈ ဘီလီယံကျပ် ($=$864,000) တောင်းဆိုမှုမှာ ကျန်ရှိနေသေးသည်။

 

“အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုနှင့် မျှတသည့် တရားစီရင်မှုများ လက်တွေ့တွင် ပြိုလဲသွားခဲ့ပြီဖြစ်သည်။” ဟု စာတွင် ဖော်ပြထားသည်။ "၁ ရက် ဧပြီလ ၂၀၂၃ ခနှစ်မှ ၃၀ ဂျွန်လ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း စစ်တပ်အာဏာကို ဆန့်ကျင်မှုများ ပါဝင်သည့် အမှုပေါင်း ၁၆၄၈ ခုတွင် တရားသေလွှတ်ခြင်း၊ အောင်မြင်သော အယူခံဟူ၍ တကယ်တမ်း မရှိခဲ့ပေ။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိ ပုံမှန်မဟုတ်သော တရားအခြေအနေများအရ မျှတပြီး သမာသမတ်ကျသော တရားစီရင်ဆုံးဖြတ်ချက်များ ရရှိရန် သေချာမှု မရှိပေ။ သူမသည် လျော်ကြေးပေးဆောင်ရန် အမိန့်ချမှတ်ခံရပြီး လိုက်နာနိုင်ခြင်း မရှိပါက ဒဏ်ကြေးမပေးဆောင်နိုင်သည့်အတွက် မြန်မာအရပ်ဘက် အကျဉ်းထောင်တွင် ခြောက်လအထိ ပြစ်ဒဏ်ခံရနိုင်သည်။”

 

HGIL ၏ လျော်ကြေးတောင်းခံမှုမှာ "အခြေအမြစ်မရှိ" ဟု အဖွဲ့အစည်းများက ဆိုသည်။

 

၎င်းအမှုသည် “ပိုမိုကောင်းမွန်သော” ဂျပန်အလုပ်သမားများနှင့် ရင်းနှီးပြီးဖြစ်သည့် အလုပ်သမားဥပဒေနှင့် သမဂ္ဂ ဥပဒေများ ရှိနေသည့် ဂျပန်နိုင်ငံအပေါ်တွင်လည်း ကျယ်ပြန့်သော ရိုက်ခတ်မှုများ ရှိကြောင်း၊ Clean Clothes Campaign မှ အရှေ့အာရှ ဒေသဆိုင်ရာ အယူခံ ညှိနှိုင်းရေးမှူး Roy Ngerng က ပြောသည်။ ဂျပန်အစိုးရက ပိုမိုအားကောင်းသော ဥပဒေများ ပြဌာန်းပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများက မည်သည့်နိုင်ငံတွင်မဆို ကုလသမဂ္ဂ၏ လမ်းညွှန် အခြေခံမူဝါဒများကို ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချိမှု လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် လေးစားလိုက်နာရန် မမျိုးမျိုးအေး၏ အမှုက အချက်ပေးခြင်းဖြစ်သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

 

“ဂျပန်ကုမ္ပဏီတွေ တခြားနိုင်ငံတွေကို ပြောင်းရွှေ့တဲ့အခါ အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာလည်း တူညီတဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ အခြေအနေတွေ ရရှိတာ သေချာရပါမယ်။” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။ "တခြားနိုင်ငံတွေမှာ ဂျပန်ကုမ္ပဏီတွေ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးတွေကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း အရှက်မဲ့ချိုးဖောက်နေတာကို ခွင့်ပြုမယ်ဆိုရင် ဂျပန်ကုမ္ပဏီတွေက သူတို့ကို အပြစ်မပေးနိုင်ဘူးလို့ ယူဆနေရင် ဂျပန်နိုင်ငံမှာလည်း အလုပ်သမားအခွင့်အရေးတွေကို ထိခိုက်စေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဂျပန်ကုမ္ပဏီတွေက နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ အလုပ်သမားတွေကို အမြတ်ထုတ်တာ၊ ဖိနှိပ်တာတွေကို ဂျပန်လူထုက လက်မခံသင့်ပါဘူး။”

 

မမျိုးမျိုးအေးကလည်း ၎င်းပြောကြားချက်ကို သဘောတူသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် လုပ်ကိုင်ရာတွင် "ဂျပန်တွင်ဖြစ်စေ၊ ကိုးရီးယားတွင်ဖြစ်စေ၊ တရုတ်တွင်ဖြစ်စေ၊ မြန်မာတွင် ဖြစ်စေ" နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမားစံနှုန်းများကို အလုပ်ရှင်၊ ဝန်ထမ်း နှစ်ဦးနှစ်ဘက်လုံးက လိုက်နာစောင့်ထိန်းရမည်ဟု သူမက ပြောသည်။

 

“ဒီဖြစ်ရပ်မှာတော့ သမဂ္ဂတစ်ခု တည်ထောင်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့ အလုပ်သမားတွေကို ပစ်မှတ်ထားတာ၊ အလုပ်ထုတ်ပယ်တာသာမက ခေါင်းဆောင်ကို ဥပဒေအရ အရေးယူတာဟာ အလွန်အရှက်မဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။” ဟု သူမက ဆိုသည်။ "ကျွန်မတို့ကို ဆန့်ကျင်လုပ်ဆောင်နေတာတွေ ရပ်တန့်ဖို့၊ အလုပ်သမားတွေနဲ့ ကျွန်မအတွက် အကောင်းဆုံး အကျိုးရှိစေမယ့် ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ဖို့ ဂျပန်အလုပ်ရှင်တွေကို ကျွန်မတို့နဲ့ ပြောဆိုဆွေးနွေးပါလို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။”

 

ကိုးကား - Sourcing Journal

ပုံစာ - ဇန်နဝါရီလ ၂၀၁၄ ခုနှစ် တရုတ်နိုင်ငံ ရှန်ဟိုင်းမြို့ရှိ Honeys ကုမ္ပဏီ ဆိုင်ခွဲတစ်ခု၏ အတွင်းပိုင်း။ KYODO VIA AP IMAGES