မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တို့သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အစုအဖွဲ့များနှင့် တိုက်ခိုက်နေရပြီး မြောက်ကိုရီးယား သည်လည်း အစာရေစာ ပြတ်တောက်နေသည့်အတွက် အပယ်ခံ နှစ်နိုင်ငံသည် ပိုမိုနီးကပ်စွာ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် အပြန်အလှန် အကျိုးစီးပွား ရရှိနိုင်လာသည်။

 

မြန်မာသည် တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ၎င်း၏ သံအမတ်ကို မြောက်ကိုရီးယားအတွက်ပါ ထပ်ပေါင်းခန့် အပ်လိုက်သည့် အတွက် စစ်အာဏာရှင်တို့သည် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးကို ချဲ့ထွင်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ ဒဏ်ခတ် အရေးယူမှုများကို ရှောင်တိမ်းရန်ကြိုးပမ်းခြင်းအနေဖြင့် စိုးရိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာစေသည်။

 

မြန်မာဘာသာဖြင့် ထုတ်လွှင့်သည့် Radio Free Asia ၏ အစီရင်ခံမှုတစ်ခုတွင် တင်မောင်ဆွေကို တရုတ်သံတမန်အဖြစ်သာမက မြောက်ကိုရီးယားသံတမန်အဖြစ်ပါ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့က ထပ်မံ ခန့်အပ်လိုက်ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။

 

၎င်းခန့်အပ်ကြောင်း ကြေငြာချက်မှာ မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်ဂျုံအန် ရုရှားအရှေ့ဖျားဒေသသို့ သွားရောက်ပြီး သမ္မတ ပူတင်နှင့် နှစ်နှစ်ငံ ပိုမိုနီးကပ်ရေး ပြောဆိုဆွေးနွေးသည့်အချိန်နှင့် တိုက်ဆိုင်နေသည်။

 

ယူကရိန်းကို တိုက်ခိုက်ရန် မြောက်ကိုရီးယားအမြောက်ကျည်များနှင့် ဒရုန်းများ ရုရှားအတွက် ထောက်ပံ့ပေးပြီး ရုရှားထံမှ ဒုံးကျည်နှင့် နျူကလီယားနည်းပညာ ပြန်လည် ရယူမည့် လက်နက်အရောင်းအဝယ်သဘောတူညီမှုဆီ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ရုရှားတို့ ဦးတည်သွားမည်ကို အမေရိကန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံတို့က စိုးရိမ်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

 

ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တို့သည် လက်နက်ကိုင် ခုခံရေးအစုအဖွဲ့များနှင့် ခက်ခက်ခဲခဲ တိုက်ခိုက်နေခဲ့ရသည်။ မြောက်ကိုရီးယားသည် အမြောက်ကျည်များနှင့် လက်နက်ငယ် ကျည်များ စစ်အာဏာရှင်ကို ပေးအပ်ထောက်ပံ့နိုင်ပြီး မြောက်ကိုရီးယားအတွက် အဓိက လိုအပ်နေသော ဆန်နှင့် အခြားအစားအသောက်များ အပြန်အလှန် လဲလှယ်နိုင်သည်ဟု လေ့လာသူများက ပြောကြားသည်။

 

ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တို့သည် လက်နက်ကိုင် ခုခံရေးအစုအဖွဲ့များနှင့် ခက်ခက်ခဲခဲ တိုက်ခိုက်နေခဲ့ရသည်။ မြောက်ကိုရီးယားသည် အမြောက်ကျည်များနှင့် လက်နက်ငယ် ကျည်များ စစ်အာဏာရှင်ကို ပေးအပ်ထောက်ပံ့နိုင်ပြီး မြောက်ကိုရီးယားအတွက် အဓိက လိုအပ်နေသော ဆန်နှင့် အခြားအစားအသောက်များ အပြန်အလှန် လဲလှယ်နိုင်သည်ဟု လေ့လာသူများက ပြောကြားသည်။

 

ရုရှားသည် စစ်အာဏာရှင်တို့အတွက် အဓိက လက်နက်ထောက်ပံ့သူဖြစ်သော်လည်း ယူကရိန်းနှင့် ဖြစ်ပွားနေသော စစ်ပွဲကြောင့် လွှဲပြောင်းတင်ပို့မှု အလျင်မမီပေ။

 

“ဒါကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်ဟာ မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ လက်နက်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ပိုပြီး စိတ်ဝင်စားလာသလို ကင်မ်က ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကို ရှောင်လွှဲဖို့ အစားအသောက်နဲ့ ကုန်ကြမ်းတွေ လဲလှယ်လိုတယ်။” ဟု ဆိုးလ်မြို့မှ Ewha အမျိုးသမီး တက္ကသိုလ် နိုင်ငံတကာလေ့လာရေး ပါမောက္ခ Leif-Eric Easley က ပြောကြားသည်။

 

“အပယ်ခံ အာဏာရှင်နှစ်နိုင်ငံလုံးက သူတို့ရဲ့ ပြည်တွင်းမှာ လုံးဝခွဲခြားဆက်ဆံခံနေရတာ မဟုတ်ပါဘူးဆိုတာကို ပြသဖို့ သံတမန်ရေးရာ အသိအမှတ်ပြုမှုကိုလည်း အသည်းအသန် လိုချင်နေကြပါတယ်။” ဟု သူက DW သို့ ပြောသည်။

 

အာဏာရှင်နှစ်နိုင်ငံလုံးသည် နိုင်ငံတကာ ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုများ ခံထားရကြောင်း၊ မိတ်ဆွေနိုင်ငံများ ပါဝင်သည့် အသိုင်းအဝိုင်းချဲ့ထွင်လိုကြကြောင်းလည်း Easley က ဖြည့်စွက်သည်။

 

“သက်တမ်းတိုးလိုက်တဲ့ စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်မှုတွေကြောင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေ ပိုတိုးလာတဲ့အတွက် မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေဟာ မိတ်ဆွေ အပယ်ခံ ပြုံယမ်းနဲ့ ဆက်ဆံရေး ပြန်လည် နွေးထွေးအောင် လုပ်နိုင်ပါတယ်။” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

 

မိတ်ဖက်ရေးက ဘယ်လိုရှိမလဲ

 

တိုကျို နိုင်ငံတကာ ခရစ်ယာန် တက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး ပါမောက္ခ Stephen Nagy က ခွဲခြားခံထားရသည့် စစ်အာဏာရှင်များ မဟာမိတ်အသစ် ရှာဖွေကြသည်မှာ "အံ့ဩစရာ မဟုတ်ကြောင်း” ပြောကြားသည်။

 

“မြောက်ကိုရီးယားက သူ့ရဲ့ လက်နက်အစီအစဉ်တွေအတွက် ခိုင်မာတဲ့ ငွေကြေး အရေးတကြီး လိုအပ်နေ ပေမယ့် တခြားမှာ ကျည်ဝယ်မရနိုင်တဲ့ နိုင်ငံတွေကို ကျည်ရောင်းဖို့ပဲ တတ်နိုင်တယ်။”

 

“မြောက်ကိုရီးယားက သူ့ရဲ့ လက်နက်အစီအစဉ်တွေအတွက် ခိုင်မာတဲ့ ငွေကြေး အရေးတကြီး လိုအပ်နေ ပေမယ့် တခြားမှာ ကျည်ဝယ်မရနိုင်တဲ့ နိုင်ငံတွေကို ကျည်ရောင်းဖို့ပဲ တတ်နိုင်တယ်။” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

 

ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည့် မည်သည့် ကုန်သွယ်မှုမဆို ကုန်ပစ္စည်းများ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးမှာ အကြီးမားဆုံး အခက်အခဲ ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု Nagy က ပြောသည်။ သို့ရာတွင် ငွေကြေးလွှဲပြောင်းပေးချေမှု များကိုမူ ခြေရာခံလိုက်ရန် ခက်ခဲ့သည့် ခရစ်တိုငွေကြေးဖြင့် ပေးခြေနိုင်သည်ဟု ၎င်းက ပြောကြားသည်။

 

နှစ်နိုင်ငံလုံးသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နယ်မြေချင်း ထိစပ်နေသော်လည်း မိတ်ဖက်ရေးတွင် ပါဝင်ရန် တွန့်ဆုတ်နေနိုင်သည်ဟု Nagy က ပြောသည်။

 

“စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက မြန်မာက တရုတ်ဆီက အကူအညီယူဖို့ မလုပ်ဘဲ မြောက်ကိုရီးယား ဆီက ယူဖို့ လုပ်ဆောင်တာပဲ။ တရုတ်က သူ့ပြည်တွင်း စီးပွားရေး အလွန်အားနည်းနေတဲ့အတွက် ဒုတိယ ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှာကို စိုးရိမ်ပြီး သူ့ကိုယ်သူ ဂရုတစိုက်နဲ့ နေရာချထားဖို့ ကြိုးစားနေတယ် လို့ပဲ ကျွန်တော် မြင်တယ်။” ဟု ၎င်းက ပြောကြားသည်။

 

မြန်မာ-မြောက်ကိုရီးယား ဆက်ဆံရေး သမိုင်း

 

မြောက်ကိုရီးယားနှင့် မြန်မာအကြား ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် ဆက်ဆံရေး အသစ်သည် သမိုင်းတွင် ပြဿနာရှိခဲ့သည့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးနှင့် ကွဲပြားနိုင်ပါသည်။

 

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက် ၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ အာဇာနည်ဗိမာန်၌ တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ Chun Doo-hwan လာရောက် အရိုအသေပြုမပြုခင် အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

 

သမ္မတသည် လမ်းပိတ်ဆို့မှုကြောင့် နောက်ကျနေခဲ့သော်လည်း ဗုံးပေါက်ကွဲချိန်တွင် ဗိမာန်သို့ ရောက်ရှိနေပြီးသော ၎င်း၏ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များနှင့် လက်ခံကြိုဆိုသူ ၂၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ကာ ၅၀ ဝန်းကျင်ခန့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရခဲ့သည်။

 

ရဲများက မြောက်ကိုရီးယားစစ်တပ်ဖွဲ့ဝင် သုံးဦးကို တိုက်ခိုက်မှုနောက်ကွယ်တွင် ရှိကြောင်း လျင်မြန်စွာ ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ တိုက်ခိုက်မှုပြုခဲ့သူ မြောက်ကိုရီယားတစ်ဦးမှာ လိုက်လံဖမ်းဆီးစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်။ နောက်တစ်ဦးမှာ စုံစမ်းစစ်ဆေးစဉ် ဝန်ခံရန်၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည့်အတွက် ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။

 

နောက်ဆုံးကျန်ရှိသည့် တိုက်ခိုက်ရေးသမား Kang Min Chul က တိုက်ခိုက်မှု၏ နောက်ကွယ်တွင် ပါဝင်ခဲ့ကြောင်းနှင့် မြောက်ကိုရီးယားသူလျှိုတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။ သူသည် တစ်သက်တစ်ကျွန်း ထောင်ဒဏ် ချမှတ်ခံရကာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် သေဆုံးခဲ့သည်။

 

မြောက်ကိုရီးယားကမူ တောင်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင်ကို လုပ်ကြံရေး အမိန့်မပေးခဲ့ကြောင်း အမြဲတစေ ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

 

မြန်မာက ၎င်းအဖြစ်အပျက်အပြီး သံတမန်ဆက်သွယ်ရေး ချက်ချင်း ဖြတ်တောက်ခဲ့သော်လည်း ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ ထောင်သွင်း အကျဉ်းချခံထားရသည့် ဒီမိုကရေစီ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အစိုးရ လက်ထက်တွင် မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် ချမှတ်ထားသော နိုင်ငံတကာဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုများကို လိုက်နာရန် ပူးပေါင်းမှုများ ပြန်လည် ပြတ်တောက်ခဲ့ပြန်သည်။

 

‘နိုင်ငံခေါင်းဆောင်’ ဟူသည့် ပုံရိပ် တည်ဆောက်နေသော ကင်မ်

 

မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင်၏ ပုံရိပ် ပြည်တွင်းတွင် မြှင့်တင်ရန် နိုင်ငံတကာမှ အလေးပေး ဖော်ပြသည့် ကင်မ်နှင့် ပူတင်တို့ တွေ့ဆုံမှုကို မြောက်ကိုရီးယားမီဒီယာများက အသုံးချခဲ့ကြသည်။

 

"နယ်ချဲ့ဝါဒ ဆန့်ကျင်ပြီး လွတ်လပ်သည့် မူဝါဒ အခြေခံ ဆက်ဆံရေးအဖြစ် DPRK-Russia အခန်းကဏ္ဍသစ်တစ်ရပ် ဖွင့်လှစ်ခဲ့” ဟု မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင်၏ ခရီးစဉ်ကို နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများက ဖော်ပြကြသည်။

 

မြန်မာနှင့် မိတ်ဆွေဆက်ဆံရေးအသစ်မှာလည်း ကင်မ်ကို ကြီးမြတ်သည့် နိုင်ငံခေါင်းဆောင်ကြီး တစ်ဦးအဖြစ် ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရေး အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း Nagy က ပြောကြားသည်။

 

မြန်မာနှင့် မိတ်ဆွေဆက်ဆံရေးအသစ်မှာလည်း ကင်မ်ကို ကြီးမြတ်သည့် နိုင်ငံခေါင်းဆောင်ကြီး တစ်ဦးအဖြစ် ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရေး အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း Nagy က ပြောကြားသည်။

 

“ဒါက သူ့ကို တရားဝင်မှု ပိုပေးလိမ့်မယ်။ နိုင်ငံအသုံးစားရိတ် ဖြတ်တောက်ရမှုကြောင့် ခက်ခက်ခဲခဲ ရုန်းကန်နေရချိန်၊ ရောဂါကပ်ဆိုးကာလနဲ့ နိုင်ငံတကာ ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုတွေ ဆက်လက် ရိုက်ခတ်နေတဲ့အချိန်၊ တကမ္ဘာလုံးက အဆက်အဆံဖြတ်တောက်မှုရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ဆက်လက်ခံစားနေရတဲ့အချိန် တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ အာဏာရှင်စနစ်ကို ကျားကန်ရာမှာလည်း ကူညီပေးလိမ့်မယ်။ အကျိုးအမြတ် အသေးစားလေးကလည်း ကင်မ်အတွက်တော့ အကူအညီကြီး တစ်ခုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။”

 

ကိုးကား - DW

ပုံစာ - လက်နက်ကိုင်ခုခံရေးသမားများကို ခက်ခက်ခဲခဲ တိုက်ခိုက်နေရသည့် မြန်မာအာဏာရှင် စစ်တပ် (Photo: Str/AFP/Getty Images)