ဆိုးရွားသော စစ်အာဏာရှင်အုပ်ချုပ်ရေးဘက်မှ အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးတပ်ဖွဲ့များကို ရှုံးနိမ့်ကာ ဆုတ်ခွာရနိုင်သည်ဟူသော လွန်ခဲ့သော နှစ်လက ဖြစ်နိုင်ချေများသည် ယခုအခါ မငြင်းပယ်နိုင်သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိလာသည်ဟု ထင်မြင်ရသည်။

 

တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ အောက်တိုဘာ ၂၇ စစ်ဆင်ရေးနောက်ပိုင်း မြို့နှင့် စစ်စခန်းပေါင်း ရာနှင့်ချီ၍ သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလတွင် စစ်တပ်အတွက် အရှက်ရဖွယ်အကောင်းဆုံး ရှုံးနိမ့်မှုအဖြစ် လောက်ကိုင်မြို့မှ စစ်သားများ လက်နက်ချခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ဗိုလ်မှူးချုပ် ခြောက်ဦးကို တာဝန်ရှိသည်ဟုဆိုကာ သေဒဏ်ပေးခဲ့ကြောင်း ဒေသတွင်း သတင်းများက ဖော်ပြကြသော်လည်း စစ်အာဏာရှင်ဘက်ကမူ ငြင်းဆိုထားသည်။

 

မြေပြင်တပ်ဖွဲ့များ ဆုံးရှုံးခြင်း၊ လက်နက်ချခြင်း၊ ထွက်ပြေးခြင်းတို့ များပြားနေသည့်အတွက် လူငယ်များ နှစ်နှစ်တာ စစ်မှုမထမ်းမနေရ ဥပဒေကို ပြဌာန်းခဲ့သည်။ ၎င်းကြေငြာချက်က လူပေါင်း ထောင်ချီ၍ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ နယ်စပ်မှသော်လည်းကောင်း သံရုံးများတွင် ဗီဇာလျှောက်ထားခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း ထွက်ခွာရန်ကြိုးပမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာစေသည်။

 

သို့သော် တပ်အင်အားများ အဓိကနေရာဒေသများမှ အံ့အားသင့်ဖွယ် လျင်မြန်စွာ ဆုတ်ခွာခြင်းသည် ပြိုကျခါနီးပြီဟု မဆိုလိုပေ။ နေပြည်တော်နှင့် အဓိက မြို့တော်များ အပါအဝင် ခံစစ်ပိုမိုအားကောင်းသည့် နေရာများသို့ ဆုတ်ခွာခြင်းဖြင့် စစ်တပ်က ရေရှည်အတွက် ပြင်ဆင်နေပုံရသည်။ မြေပြင်တွင် ပိတ်ဆို့ထားစဉ် စစ်တပ်က စစ်ရာဇဝတ်မှုဖြစ်ဖွယ်ရှိသည့် အရပ်သားများကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်နေသည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ ဒရုန်းများ ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုမှုသည် ထိရောက်သော်လည်း စစ်အာဏာရှင်၏ စစ်မြေပြင် အားသာမှုကို မပယ်ဖျက်နိုင်ပေ။ မြန်မာစစ်တပ်သည် အတွေ့အကြုံရှိကာ၊ လက်နက်ကောင်းမွန်စွာ တပ်ဆင်ထားပြီး စုစည်းကာ လူအများနှင့် သီးခြားနေထိုင်ကြသည်။ စစ်သားများသည် အရပ်သားများအပေါ် ကြမ်းတမ်းရက်စက်ကြောင်းလည်း အများသိရှိကြသည်။

 

စစ်တပ်၏ လက်တလော ရှုံးနိမ့်မှုများသည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များကြောင့်ဖြစ်ပြီး PDF များကြောင့် မဟုတ်ပေ။ ရှမ်းပြည်နယ်မှ လတ်တလော အောင်မြင်မှုများသည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့သုံးခု၏ စစ်ဆင်ရေးကြောင့်ဖြစ်သည်

 

တော်လှန်ပုန်ကန်သူများမှာမူ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုနှင့် ဒေသပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၂၀ ခန့်ရှိပြီး စုစုပေါင်း အင်အား ၁၃၅၀၀၀ ခန့်ရှိသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များတွင် အင်အား ၆၅၀၀၀ ခန့်ရှိသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးအစိုးရ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ၎င်းတိုက်ခိုက်ရေးသမား အများအပြားမှာ တောင်တန်းနှင့် တောအုပ်များရှိရာသို့ ထွက်ခွာလာကြသည့် ကျောင်းသားဟောင်း ပျောက်ကြားတိုက်ခိုက်ရေးသမားများဖြစ်ကြကာ စစ်လက်နက်အသုံးအဆောင် အားနည်းခြင်း၊ စနစ်တကျ လေ့ကျင့်မှုနှင့် တညီတညွတ်တည်း အမိန့်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ အားနည်းကြသည်။

 

စစ်တပ်၏ လက်တလော ရှုံးနိမ့်မှုများသည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များကြောင့်ဖြစ်ပြီး PDF များကြောင့် မဟုတ်ပေ။ ရှမ်းပြည်နယ်မှ လတ်တလော အောင်မြင်မှုများသည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့သုံးခု၏ စစ်ဆင်ရေးကြောင့်ဖြစ်သည်။ PDF များသည် လက်တလော လက်နက်ခဲယမ်းနှင့် တိုက်ပွဲအတွေ့အကြုံ အားနည်းခြင်းတို့ ရှိနိုင်သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် အဝေးရောက်အစိုးရ၏ အခွင့်အာဏာလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ဖြစ်ပေါ်ရရှိစေသည်။

 

ပဋိပက္ခအဆုံးသတ်ကို မြင်လိုပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ ပြန်လည်ဖြစ်လာစေရန်အတွက် ပုန်ကန်တော်လှန်သူတို့၏ အပြတ်အသတ် အောင်နိုင်မှုမှာ အလှမ်းဝေးနေသေးသည်။ ကာလရှည်ကြာ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှုနှင့် အကြောင်းမလှစွာဖြင့် မြန်မာလူထု၏ ခံစားနေရမှုများ ပိုလာခြင်းကသာ ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက်များအရ လူပေါင်း ၂.၆ သန်းခန့် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရပြီး ၆၆၀၀၀၀ မှာ အောက်တိုဘာ ထိုးစစ်နောက်ပိုင်း စွန့်ခွာခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ ဒုက္ခသည် ၉၅၀၀၀ ကျော်မှာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ရသည်။ နိုင်ငံလူဦးရေ၏ သုံးပုံတစ်ပုံဖြစ်သော ၁၈ သန်းကျော်မှာ လူသားချင်းစာနာမှု အထောက်အပံ့များ အဆောတလျင် လိုအပ်နေသည်။

 

ဂါဇာနှင့် ယူကရိန်းတို့က သံတမန်ရေးရာ အောက်ဆီဂျင်အားလုံးကို ဆုပ်ယူထားသဖြင့် မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကို ကမ္ဘာ့တုန့်ပြန်မှုမှာ မရှိသလောက်ပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်အာရှအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများမှာလည်း စိတ်ဝင်တစား စာနာမှု မရှိခြင်းနှင့် စစ်အာဏာရှင်နှင့် ပူးပေါင်းမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားခြင်းတို့အကြားတွင်သာ ဗျာများနေကြသည်။ တရုတ်နိုင်ငံကမူ စစ်အာဏာရှင်နှင့် အနီးကပ်ပူးပေါင်းဆက်ဆံနေစဉ်မှာပင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များကိုလည်း ကျောထောက်နောက်ခံပြုခြင်းဖြင့် နှစ်ဘက်လုံးနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံနေခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်မှ အောင်မြင်မှုများသည် တရုတ်အစိုးရ၏ နည်းဗျူဟာအထောက်အပံ့များကြောင့်ဟု ယုံကြည်ရသည်။ တရုတ်သည် အင်တာနက်အလိမ်အညာလုပ်ငန်းများ၊ ကျွန်ပြုမှုများနှင့် အခြားသော မကောင်းမှုများ ပျံ့နှံ့ထွန်းကားနေသည့် ဥပဒေမဲ့ မြန်မာနယ်စပ်ဒေသများကို ထိန်းချုပ်ရန် အဓိက စိတ်ဝင်စားသည်။

 

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေဖြင့် စစ်ပွဲအဆုံးသတ်ရေး ပိုမို လုပ်ဆောင်သင့်သည်။ ဘိုင်ဒန်အစိုးရသည် အခြေအနေ ထူးခြားတိုးတက်စေရန် လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းများ ရှိနေပြီးဖြစ်သည်။ ကာကွယ်ရေးဥပဒေ၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် ယမန်နှစ်က ဖြေလျော့ပေးမှုကို ပြန်လည်အခွင့်အာဏာပေးအပ်ထားသည့် ဘားမားအက် (Burma Act) ကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တော်က ခွင့်ပြုပေးခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ၎င်းဥပဒေတွင် လူသားချင်းစာနာမှုအထောက်အပံ့များ ပေးအပ်ရန်၊ ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ဒီမိုကရေစီကို ထောက်ပံ့အားပေးရန်၊ တိုင်းရင်းသားစစ်တပ်များနှင့် PDF များကို လက်နက်မဟုတ်သည့် အထောက်အပံ့များ ပေးအပ်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။ သို့သော် ဘားမားအက်သည် ရန်ပုံငွေချထားမှု မပါဝင်ဘဲ အမေရိကန်၏ ထောက်ပံ့မှုမှာ မစို့မပို့သာ ဖြစ်သည်။

 

မြန်မာပြည်တွင်းစစ်သည် အလှည့်အပြောင်းအခြေအနေတွင် ရောက်ရှိနေပြီး ယခုအခါ အမေရိကန်၏ ပိုမိုကူညီမှုသည် ထူးခြားတိုးတက်မှုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ဘိုင်ဒန်အစိုးရအနေဖြင့် လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များအားလုံးနှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရတို့ဖြင့် ဆွေးနွေးပြောဆိုမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ပြီး ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ဒီမိုကရေစီ ဘုံအစီအစဉ်တစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာရေး ကူညီရန် လိုအပ်သည်။ စစ်အာဏာရှင်တို့၏ လက်နက်ရရှိရေး ဝင်ငွေရလမ်းများကို ဖြတ်တောက်ခြင်းမှသည် ပုန်ကန်တော်လှန်သူများ၏ စစ်ပွဲအနိုင်ရရေး လိုအပ်ချက်များကိုလည်း နားထောင်သင့်သည်။ မွမ်းမံပြင်ဆင်ထားသော ဘားမားအက်မှ ရှင်းလင်းခြင်းမရှိဘဲ ပယ်ချထားသည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်ဖြစ်သော မြန်မာဒီမိုကရေစီအရေးအတွက် အထူး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရေးမှူးတစ်ဦး ခန့်အပ်ရန် အကြံကိုလည်း သမ္မတ ဘိုင်ဒန် ပြန်လည် အသက်သွင်းသင့်သည်။

 

လွှတ်တော်က ယူကရိန်းနှင့် အစ္စရေးတို့အတွက် ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ရန် သဘောမတူနိုင်သည့်အတွက် အထက်ပါ အချက်အားလုံးမှာ ကြီးကြီးမားမား‌ တောင်းဆိုချက်များကဲ့သို့ ထင်မြင်ရသည်။ သို့သော် အမုန်းတီးခံ စစ်အာဏာရှင်၏ အဆုံးသတ် ကျဆုံးမှုကို ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။ နောက်ထပ် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အခြေအနေအတွက် ပြင်ဆင်စီမံရေးနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီ အနာဂတ်အတွက် အခွင့်အလမ်း သေချာစေရန် ယခုပင် လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။

 

ကိုးကား - Washington Post မှ Keith B. Richburg ၏ အတွေးအမြင်ကို ကောက်နှုတ် ပြန်ဆိုပါသည်။

 

ပုံစာ - ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက် ရှမ်းပြည်နယ် ကွတ်ခိုင်မြို့နယ် နမ့်ဖက်ကာရှိ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် ထိခိုက်ပျက်စီးမှု။ (Photo: Str/AFP via Getty Images )

 

Burma Associated Press