အဓိကကျသော ကမ္ဘာ့ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံများက အစည်းအဝေး ကြေငြာချက်ကို လက်မခံရခြင်းမှာ ရုရှား၏ ပျက်ကွက်မှု သို့မဟုတ် အစ္စရေးတက်ရောက်မှုကြောင့်ဟု အကြောင်းပြကြသည်။

 

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပသည့် ယူကရိန်း ငြိမ်းချမ်းရေး ထိပ်သီး အစည်းအဝေးကို နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းနှင့် နိုင်ငံပေါင်း ၁၀၀ ခန့်မှ ကိုယ်စား လှယ်များ တက်ရောက်ကြသည်။

 

အစည်းအဝေးအပြီး တိုတောင်းသည့် ကြေငြာချက်ကို တက်ရောက်သူအများစုက လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသော်လည်း အဓိက နိုင်ငံအချို့က လက်မှတ် မရေး ထိုးခဲ့ကြပေ။ နှစ်ရက်ကြာ ကျင်းပသည့် သံတမန်ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ အမေရိကန် ဒုသမ္မတ Kamala Harris၊ ယူကေ၊ ကနေဒါ၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီနှင့် ဂျပန်အပါအဝင် အခြားနိုင်ငံ အများအပြားမှ သံတမန်များ တက်ရောက်ကြသည်။

 

ယူကရိန်း ငြိမ်းချမ်းရေး ကြေညာချက်

 

ကြေငြာချက်သည် “အရေးပါသော ရှုထောင့်များ” အတွက် "ဘုံ မြော်မြင်မှု” ကို ဖော်ပြထားပြီး အောက်ပါ အချက်များ ပါဝင်သည်။

 

- Zaporizhzhia နျူကလီးယား ဓတ်အားပေးစက်ရုံအပါအဝင် နျူကလီးယား ထည့်သွင်းတပ်ဆင်မှုအားလုံးသည် နိုင်ငံတကာ အဏုမြူစွမ်းအင် အေဂျင်စီ (IAEA) ၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်မှ IAEA ၏အခြေခံမူများနှင့် အညီ ဘေးကင်းလုံခြုံစေရမည်။ ၎င်းဓာတ်အားပေးစက်ရုံသည် ဥရောပတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်ကာ စစ်ပွဲ အစပိုင်းကာလများကပင် ရုရှား-ယူကရိန်း တိုက်ပွဲများ၏ အလယ်တွင် ကျရောက်နေသည့်အတွက် နျူးကလီးယား မတော်တဆမှု ဖြစ်ပွားနိုင်ချေကို စိုးရိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

 

- ယူကရိန်း စိုက်ပျိုးရေးထုတ်ကုန်များကို စိတ်ဝင်စားသူ နိုင်ငံများသို့ လွတ်လပ်စွာ စီးဆင်းသယ်ဆောင်ခွင့် ရှိရမည်။ "ကမ္ဘာ့အစားအစာ လုံခြုံရေးသည် အစားအစာထုတ်ကုန်များ အနှောက်အယှက်မရှိ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် တင်သွင်းမှုပေါ် မူတည်သည်။” ဟု ကြေငြာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ပင်လယ်နက်နှင့် Azov ပင်လယ်တို့တွင် ကုန်သည်သင်္ဘောများနှင့် အရပ်သား ဆိပ်ကမ်း အခြေခံ အဆောက်အအုံများ တိုက်ခိုက်ခံရမှုများအပေါ် "လက်ခံနိုင်စရာမရှိ” ဟု ကြေငြာချက်က ဆိုသည်။

 

အကျဉ်းသားအားလုံး လဲလှယ်ရမည်။ တရားဥပဒေနှင့် မညီဘဲ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည့် ယူကရိန်း အရပ်သားအားလုံး ယူကရိန်းသို့ ပြန်လာနိုင်ရမည်

 

 

- အကျဉ်းသားအားလုံး လဲလှယ်ရမည်။ တရားဥပဒေနှင့် မညီဘဲ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည့် ယူကရိန်း အရပ်သားအားလုံး ယူကရိန်းသို့ ပြန်လာနိုင်ရမည်။ အထူးသဖြင့် ကြေငြာချက်တွင် "နိုင်ငံမှ နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရသော၊ တရားဥပဒေနှင့် မညီဘဲ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့သော ယူကရိန်း ကလေးသူငယ် အားလုံးနှင့် တရားဥပဒေနှင့် မညီဘဲ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသည့် အခြားသော ယူကရိန်း အရပ်သားများ” ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ယူကရိန်းအဆိုအရ ယူကရိန်း ကလေးသူငယ် ၂၀၀၀၀ ကို ရုရှားအာဏာပိုင်များက စစ်ပွဲအတွင်း ခေါ်ဆောင်သွားကြသည်ဟု ဆိုသည်။

 

ပူးတွဲကြေညာချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးသူများ

 

စုစုပေါင်း ကိုယ်စားလှယ် ၈၂ ဦးမှ ကြေညာချက်ကို ထောက်ခံ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ ကြေညာချက်ကို တက်ရောက်လာသူ "ကြီးမားတဲ့ အများစု" က သဘောတူခဲ့သည်ဟု ဆွစ်သမ္မတ Viola Amherd က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောသည်။

 

၎င်းလက်မှတ်ရေးထိုးသူအချို့မှာ ဩစတြေးလျ၊ ဩစတြီးယား၊ ကနေဒါ၊ ချီလီ၊ ကော့စတာ ရီကာ၊ Coted ’Ivoire၊ ဥရောပ ကော်မရှင်၊ ဥရောပ ကောင်စီ၊ ဥရောပ လွှတ်တော်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျော်ဂျီယာ၊ ဂျာမနီ၊ ဂါနာ၊ ဂရိ၊ အိုင်ယာလန်၊ အစ္စရေး၊ အီတလီ၊ ဂျပန်၊ ကင်ညာ၊ ကိုဆိုဗို၊ လတ်ဗီးယား၊ နော်ဝေ၊ Palau၊ ကာတာ၊ ဆာဗီးယား၊ တူရကီ၊ ယူကရိန်း၊ ယူကေနှင့် အမေရိကန်တို့ ပါဝင်ကြသည်။

 

လက်မှတ် မရေးထိုးသူများ

 

အိန္ဒိယ၊ မက်ဆီကို၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ တောင်အာဖရိက၊ ထိုင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စုတို့သည် အစည်းအဝေးသို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ၊ ကိုယ်စားလှယ်များ တက်ရောက်ကြသော်လည်း ပူးတွဲကြေညာချက်ကို လက်မှတ် မရေးထိုးခဲ့ပေ။

 

ဘရာဇီးနိုင်ငံကလည်း လေ့လာသူအဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့သော်လည်း ကြေညာချက်ကို မထောက်ခံခဲ့ပေ။

 

ရုရှားကို အစည်းအဝေးသို့ဖိတ်ကြားခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ ရုရှားအစိုးရက "အချည်းနှီးသာဖြစ်သည်” ဟု ပယ်ချခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံကလည်း တက်ရောက်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အနီးကပ်ဆုံး မဟာမိတ် ပါကစ္စတန်ကို ဖိတ်ကြားခဲ့သော်လည်း မတက်ရောက်ခဲ့ပေ။

 

လက်မှတ် မရေးထိုးရခြင်း အကြောင်းရင်း

 

အိန္ဒိယ – အိန္ဒိယနိုင်ငံ အနောက်နိုင်ငံများဆိုင်ရာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Pavan Kapoor က ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် ရုရှားမပါဝင်သည့်အတွက် အိန္ဒိယအစိုးရက ပူးတွဲကြေငြာချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း မပြုရခြင်းဖြစ်သည်ဟု ကြေညာချက်တစ်စောင်တွင် ပြောသည်။ ယူကရိန်းတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးရရန် "သက်ဆိုင်သူများအားလုံးနှင့် ပဋိပက္ခအတွင်းမှ နှစ်ဘက်လုံးက ရိုးသားပြီး လက်တွေ့ကျသည့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု” ယူဆောင်လာရန် လိုအပ်သည်ဟု အိန္ဒိယက ယုံကြည်ကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

 

အလေးအနက် ညှိနှိုင်းမှုများဆီသို့ လျှောက်လှမ်းရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ အားပေး ယုံကြည်မှုက အရေးကြီးသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ ယုံကြည်ပါကြောင်း၊ ထို့အတွက် ခက်ခဲ့သော အလျော့အတင်းပြုရခြင်းများ လိုအပ်ကြောင်း

 

 

ဆော်ဒီ အာရေဗျ - နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မင်းသား Faisal bin Farhan al Saud က ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် အလားတူ ကြေငြာချက်ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ "အလေးအနက် ညှိနှိုင်းမှုများဆီသို့ လျှောက်လှမ်းရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ အားပေး ယုံကြည်မှုက အရေးကြီးသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ ယုံကြည်ပါကြောင်း၊ ထို့အတွက် ခက်ခဲ့သော အလျော့အတင်းပြုရခြင်းများ လိုအပ်ကြောင်း” ၎င်းက ပြောသည်။ "ယုံကြည်စိတ်ချလောက်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များအတွက် ရုရှား၏ ပါဝင်တက်ရောက်မှုကို အလေးပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း” လည်း ပြောသည်။

 

တောင်အာဖရိက – တောင်အာဖရိကမှ ကြေညာချက်ကို မထောက်ခံရခြင်း အကြောင်းပြချက်မှာ ကွဲပြားသည်။ ၎င်းနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေး Sydney Mufamadi က ကြေညာချက်တစ်စောင်တွင် "အစ္စရေးနိုင်ငံသည် သုတ်သင်သတ်ဖြတ်ခြင်းများ အပါအဝင် အခြားသော ရက်စက်ကြမ်းကြုပ်သည့် ပြစ်မှုများ ကျူးလွန်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ၏ ယုံကြည်ရလောက်သည့် ကော်မတီအဖွဲ့က တွေ့ရှိပြီး ရက်များမကြာမီ ဤအစည်းအဝေးတွင် အစ္စရေး ပါဝင်၊ ပူးပေါင်းနေခြင်းသည် အံ့အားသင့်စရာ ကောင်းကြောင်း” ၎င်းက ဆိုသည်။ "နိုင်ငံတကာ ဥပဒေများကို လေးစားလိုက်နာရန်” တိုက်တွန်းအားပေးသူများ၏ ကြေညာချက်မှာ တရားဝင်ခြင်း ရှိ မရှိ Mufamadi က မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။ တောင်အာဖရိကသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးတွင် အစ္စရေးကို ဂါဇာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုဖြင့် စွဲဆိုထားသည်။

 

ကိုးကား - Al Jazeera

ပုံစာ - ဂျွန်လ ၁၅ ရက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံက လက်ခံကျင်းပသည့် ယူကရိန်း ငြိမ်းချမ်းရေး ထိပ်သီး အစည်းအဝေး အဖွင့်စုပေါင်းအစည်းအဝေးမှ ယူကရိန်း သမ္မတ ဗလာဒီမာ ဇလန်စကီး။ (MICHAEL BUHOLZER/Pool via REUTERS)

 

Burma Associated Press