စစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်တော့မည်လောဟု တစ်စုံ တစ်ယောက်က မေးလာအံ့။ “ပြင်ရန် ရာခိုင်နှုန်း ၇၅ ဖြစ်ပါသည်”ဟု ဆိုချင်သည်။ ထိုသို့ဖြေရန် အကြောင်း အချက်များ ရှိသည်။

 

အခင်းအကျင်း

 

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၈ ရက်တွင် စစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ် ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က မှော်ဘီမြို့ရှိ ညောင်နှစ်ပင်ခန်း မကို သွားရောက်ကကြည့်ရှုသည်။

 

ညောင်နှစ်ပင်ခန်းမသည် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေ သန္ဓေတည်ရာ ဘူမိနက်သန် ဖြစ်သည်။

 

ထိုနေရာတွင် ၁၉၉၃ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အထိ ၁၄ ကြာ အခြေခံဥပဒေကို စိတ်တိုင်းကျရေးဆွဲခဲ့သည်။

 

ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် အာဏာရှင်ဟောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေသည် အေးအေးလူလူ အနားယူသွားသည်။

 

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် တပ်မတော်ကာ ကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဖြစ်လာသည်။ ထိုအခြေခံ ဥပဒေဖြင့်ပင် လွှတ်တော်များ ပေါ်လာသည်။ ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် လွှတ်တော်ထဲတွင် စစ်တပ်က ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ဝင်ထိုင် ကြသည်။ ထိုအခြေခံဥပဒေဖြင့်ပင် စစ်တပ်သည် နိုင်ငံရေးတွင် တရားဝင် ဝင်ပါခွင့် ရသွားလေသည်။

 

စစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် အာဏာသိမ်းစက အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးကို စဉ်းစား မိဟန်မတူ။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အခြေခံဥပ ဒေပြင်ဆင်ရေး ခြေရာလက်ရာများကို တွေ့လာရသည်။

 

ရပ်နားထားခဲ့သော ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုပူးတွဲကော်မတီ (UPDJC)၏ အစည်းအဝေးများကို ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလမှစ၍ ပြန်လည်ကျင်းပခဲ့သည်။ UPDJC တွင် အစိုးရ၊ စစ်တပ်နှင့် လွှတ်တော် ဟူသည့် အစုအဖွဲ့၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် EAOs များအစုအဖွဲ့နှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများ အစုအဖွဲ့တို့ ပါဝင်သည်။

 

ပထမအစုအဖွဲ့ဖြစ်သည့်  အစိုးရ၊ စစ်တပ်နှင့်လွှတ်တော်ဟူသည့် အစုအဖွဲ့တွင် ယခုအခါ အစိုးရနှင့် လွှတ်တော် မရှိ၊ စစ်တပ်သာရှိတော့သည်။ ထို့ကြောင့် ထူး၍ညှိနှိုင်းစရာမလိုတော့ပေ။EAOs အစုအဖွဲ့နှင့်မူ နေပြည်တော် ဖိတ်ခေါ်၍ ငြိမ်းချမ်းရေးပြောသကဲ့သို့ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးကို ပြောပြန်သည်။ ထိုနောက် နိုင်ငံရေး ပါတီများ အစုအဖွဲ့တွင်လည်း ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအင်အားစုပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီသစ်ပါတီ၊ တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီတို့လို စစ်တပ်လက်ဝေခံပါတီအများစု ပါဝင်သော ပါတီပေါင်း ၅၃ ပါတီနှင့် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။

 

UPDJC သည် အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးအတွက် တစ်လတစ်ကြိမ် ပုံမှန်ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။

 

ဘာတွေပြင်မည်

 

ယခုအခါ နိုင်ငံရေးရပ်ဝန်းမှလာသောသတင်းများအရ အခြေခံဥပဒေပါ အချက် ၉ ချက်ကို ပြင်ဆင်ရန် ဆွေးနွေး နေကြသည်ဟု ဆိုသည်။ အဓိကကျသည့် အချက်တချို့မှာ ပုဒ်မ ၂၆၁ ပြင်ဆင်ရေး၊ နိုင်ငံကို အမည်ပြောင်းရေး၊ မြို့နယ်/ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများကို ရွေးကောက်ပွဲဖြင့် တင်မြှောက်နိုင်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးတွင် စစ်တပ်ပါဝင်မှု အချိုးအစားကို လျှော့ချရေးတို့ဖြစ်သည်။

 

အဓိကျသည့် ဤလေးချက်တွင် ရာနှုန်းပြည့် ပြင်မည့်အချက်မှာ ပုဒ်မ ၂၆၁ ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ NLD လက် ထက်တွင် ဤပုဒ်မကို တိုင်းရင်းသားပါတီများနှင့် စစ်တပ်က ပြင်လိုကြသည်။ NLD က မပြင်ချင်။ ထို့ကြောင့် အထမမြောက်ခဲ့။ တိုင်းရင်းသားများက ပြင်ဆင်လိုသည်မှာ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်၊ တိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ကို သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်က တင်မြှောက်လိုခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။  စစ်တပ်က တင်မြှောက်လိုသည့် အကြောင်း ရင်းကမူ သူ့ကို ကျောထောက်ခံပြုထားသည့် ပါတီများနှင့် လွှတ်တော်ထဲက စစ်သား ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ပေါင်းပြီး စစ်တပ် အလိုကျ ရုပ်သေးဝန်ကြီးချုပ် တင်မြှောက်လိုခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။

 

ထိုသို့ဖြစ်သွားပါက စစ်တပ်၏အခန်းကဏ္ဍကိုပြန်ဆင်ခြင်လျှင် ဤသို့တွေ့ရမည်။

 

လွှတ်တော်တွင် စစ်သား ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းထည့်ထားသည်။ အရေးကြီးသည့် ကာကွယ်ရေး၊ ပြည်ထဲရေး၊ နယ်စပ် ရေး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများကို စစ်ခေါင်းဆောင်က ခန့်မည်။

 

ဒုတိယသမ္မတတစ်ဦးကိုလည်း သူပင် တင်မြှောက်ထားသေးသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား၏ တိုင်းနှင့်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ၁၄ ဦးသည် သူ့ကြိုးဆွဲရာ ကပြရမည့် ရုပ်သေးများဖြစ်သည်။ သမ္မတပင် သူ့လောက် လုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိသည့် သဘောသက်ရောက်သွားသည်။

 

တိုင်းရင်းသားပါတီများကမူ ရှုမြင်ချက်ကွဲသည်။ ဖြစ်တန်ခြေတစ်ခုကို ပြပါမယ်။ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ANP အား ကောင်းသည့် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ပုဒ်မ ၂၆၁ ကို ပြင်လိုက်သောအခါ ဝန်ကြီးချုပ် တင်မြှောက်နိုင်မည့် ပုံစံကို မှန်းဆကြည့်လျှင် ယခုကဲ့သို့ တွေ့နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

 

(ANP + မဟာမိတ် = ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်)

 

(စစ်တပ် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း + ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီအပါအဝင်မဟာမိတ် = ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်)

 

(ANP + စစ်တပ် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း = ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်)

 

ANP နှင့် စစ်တပ်ပေါင်းလျှင်မူ (နံပါတ် ၃ ပုံစံ) မည်သည့်အစုအဖွဲ့မှ သူတို့နှင့်ယှဉ်၍ ဝန်ကြီးချုပ် တင်မြှောက် နိုင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ ရခိုင်မဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားပါတီ အားမကောင်းသည့် တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်များ တွင်မူ ဝန်ကြီးချုပ်တင်မြှောက်မည့်ပုံစံမှာ  နံပါတ် ၂ ပုံစံ (စစ် တပ် ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း + ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ အပါအဝင် မဟာ မိတ် = ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်) ဖြစ်လာပေမည်။

 

ဤသဘောတရားကိုကြည့်လျှင် စစ်တပ်သည် ပုဒ်မ ၂၆၁ ကို တိုင်းရင်းသားများ၏ အကျိုးအတွက် ပြင်သည် မဟုတ် သူ့အကျိုးအတွက် ပြင်သည်ကို တွေ့နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံအမည်ပြောင်းလဲသည့် ကိစ္စမှာမူ ဖြစ်နိုင်ခြေ များသည်။ ဤအချက်ကို UPDJC နိုင်ငံရေးပါတီများအစုအဖွဲ့ကတင်ပြခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ပြောင်းလဲမည့် နိုင်ငံအမည်မှာ “ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်”။

 

လက်ရှိနိုင်ငံအမည်သည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ စိတ် တိုင်းကျ မှည့်ခေါ်ထားခြင်းဖြစ်ရာ ထိုအချက်ကို အာဏာ ရှင်လက်သစ်ဖြစ်လိုသော ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကလည်း ပြောင်းလဲချင်သည်။ ထိုသို့ပြောင်းလဲခြင်းဖြင့် ဤနိုင်ငံသည် သူ့ပေးသော အမည်ဖြစ်လာပေမည်။ နိုင်ငံအမည်ကို ကိုယ်ကြိုက်သလိုပေးနိုင်ခြင်းသည် အာဏာ ရှင်များ အတွက် ဂုဏ်ယူစရာပင်မဟုတ်ပါလော။ သို့သော်လည်း အခြေခံဥပဒေပြဌာန်းချက်ကို ကြည့်ဖို့ လိုသေးသည်။

 

နောက်တစ်ချက်ဖြစ်သည့် ခရိုင်နှင့်မြို့နယ်ထွေအုပ်များကို ရွေးကောက်ပွဲမှတဆင့် တင်မြှောက်ရန်မှာလည်း ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် အဆိုပြုချက်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ စစ်ခေါင်းဆောင်၏ အကျိုးစီးပွားကို တိုက်ရိုက် မထိခိုက်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည်ဆိုလျှင် နိုင်ငံ့ဘဏ္ဍာကုန်မည်။ သို့သော် စစ်တပ်က ရွေ့ပြောင်းခန့်အပ်သည့် မိုးကျရွှေကိုယ်များသည်ကား နေရာပျောက်မည့် ကိန်းပင်ဖြစ်သည်။

 

လုံးဝဖြစ်လာနိုင်စရာမရှိသည့် အချက်မှာ လွှတ်တော်ထဲရောက်နေသည့် စစ်တပ်အချိုးအစားကို လျှော့ချသည့် ကိစ္စဖြစ်သည်။ စစ်တပ်သည် ဤမျှ စိတ်ရင်းမှန်လျှင် နိုင်ငံသည် ဤမျှ ဆင်းရဲမွဲတေ မနေပါ။ ထို့ကြောင့် စစ် ခေါင်းဆောင်၏ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးလမ်းကြောင်းသည် ပြည်သူများအတွက်ကား မထူးပေ။ အရေးမကြီး တာ၊ ကိုယ်အသာရတာကိုပြင်ပြီး ပြည်သူ့ဆန္ဒ ပုဒ်မ ၄၃၆ လို ကိစ္စမျိုးပြင်ဖို့ကိုကား စစ်ခေါင်းဆောင်က စိတ်ဝင်စား ဟန်ပင်မပြပေ။

 

ဘယ်လိုပြင်မည်

 

အခြေခံဥပဒေကိုလွှတ်တော်များ မရှိချိန်တွင်ပြင်ဆင်နိုင်မည်လော။  

 

စည်းနှင့်၊ဘောင်နှင့်၊ ဥပဒေနှင့်၊ အရဆိုလျှင်မူ မရပေ။ သို့သော်လည်း အခြေခံဥပဒေမပြင်မီ ဘယ်အချက်တွေကို ဘယ်လိုပြင်မည်ဆိုသည်ကိုတော့ ကြိုတင်သဘောတူညီနှိုင်း၍ ရပေသည်။ ယခုအခါ စစ်ခေါင်းဆောင်သွားနေ သည့် အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးလမ်းကြောင်းသည် ဤနည်းနှင့် သွားနေခြင်း ဖြစ်သည်။

 

ညောင်နှစ်ပင်ညီလာခံတွင် အခြေခံဥပဒေပါ ပြင်ဆင်လိုသည့်အချက်များကို ဆွေးနွေးကြပေလိမ့်မည်။ ထို့နောက် ကိုယ့်ဆန္ဒကို “ပြည်သူ့ဆန္ဒ”အမည်တပ်၍ ပြင်ဆင်လိုသည့်အချက်များကို ကိုယ့်ဖဲကိုယ်ချိုး၊ ကိုယ့်ဘာသာဝေကာ သဘောတူညီကြမည်။ ထို့နောက်တွင် “မိမိတို့အိမ် စောင့်အစိုးရသည် နိုင်ငံကို ခေတ္တထိန်းထားရသည့် အစိုးရဖြစ်ရာ ယခုအချက်များကို ပြင်ဆင်ရန်အတည်မပြုနိုင်ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း ပြည်သူများ ပြင်ဆင်လို သည့် အချက်များကို အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲက တက်လာသည့်အစိုးရနှင့်လွှတ်တော်များက ဆက်လက်ဖော်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း” နည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟု မှန်းဆရသည်။

 

နစက ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကိုယ်တိုင်လည်း ဇွန်လ ၁ ရက် သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွင် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေး ပုဒ်မတွေဖြစ်သည့် ၄၃၆ (က) နှင့် ၄၃၆ (ခ) တို့ကို ပြင်ဆင်ရေးကိုပြောသွားပြီး စစ်တပ် နှင့်တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့များ အခုသဘောတူထားပါက စစ်တပ်နှင့် သဘောတူထားတာဖြစ်သောကြောင့် နောင်လာမည့်လွှတ်တော်တွင် သဘောမတူစရာမရှိဟု ပြောကြား သွားပေသည်။

 

ဤသည်မှာ အခြေခံဥပဒေနှင့်ညီသလို၊ ကိုယ်ပြင်လိုသည့်အချက်လည်း ပါဝင်ပြီးဖြစ်၊ အခြေခံဥပဒေကို သူ့ လက်ထက်မှာ ပြင်ဆင်နိုင်သည်ဆိုကာ သမိုင်းမှာပြစရာ ကောင်းကွက်လည်းရ ဆိုသည့် သားရွှေအိုး ထမ်းသည့် ကိန်းပင်ဖြစ်သည်။ ဤမျှကောင်းမွန်သော အကြံဉာဏ်များကို စစ်ခေါင်းဆောင် ဘယ်ကရသနည်းဆိုသည်မှာ စဉ်းစားဖွယ်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း စစ်ခေါင်းဆောင်နောက်တွင် အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေး ကျွမ်းကျင် ပညာရှင် ဆလိုင်းငွန်ကျုံးလျန်ရှိသည်ကိုမူ မမေ့အပ်ပေ။

 

ဤသို့ဖြင့် ညောင်နှစ်ပင်ညီလာခံ သဘောတူညီချက်များသည် ၂၀၂၃ ရွေးကောက်ပွဲမှ တက်လာသည့် အစိုးရနှင့် လွှတ်တော်ဆီပါသွားမည်။ NLD မပါသလောက်သေချာနေသည့် ၂၀၂၃ ရွေးကောက်ပွဲသည် သူတို့အကြိုက်ပင် ဖြစ် သည်။ ထိုအစိုးရနှင့်ထိုလွှတ်တော်သည် စစ်ခေါင်းဆောင်၏ လက်ဝေခံအစိုးရနှင့် လွှတ် တော်သာဖြစ်သည်။ အာ ဏာရှင်ဟောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ ကျင်းပပေးခဲ့သော ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှ တက်လာသည့် ဦးသိန်းစိန် အစိုးရနှင့် ယှဉ်ထိုးစဉ်းစားနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ဦးသန်းရွှေသည် ဦးသိန်းစိန်အစိုးရနှင့် လွှတ်တော်အပေါ် မည်သည့်စွက်ဖက်မှုမှ မရှိခဲ့။ အာဏာရှင် လက်သစ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည်ကား ထိုသို့မဟုတ်။

 

လူထုတိုက်ပွဲ

 

၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေဖြင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီတော့ဖြင့် မရနိုင်။ဤသည်မှာအားလုံးလက်ခံထားသည့် အမှန် တရားဖြစ်သည်။ NLD ပါတီအပါအဝင် နိုင်ငံရေးပါတီများအားလုံး ၂၀၀၈ အခြေခံ ဥပဒေအောက်မှ ရွေး ကောက်ပွဲ နိုင်ငံရေးကို လျှောက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ရမည်ဆိုသည့်အသိဖြင့် ပေးထားချက် နိုင်ငံ ရေး လမ်းကြောင်းပေါ် လျှောက်လှမ်းခဲ့ခြင်းထက်မပို။ ပြီးခဲ့သည့် NLD လက်ထက် အခြေခံ ဥပဒေပြင်ဆင်ရေးတွင် စစ်တပ်က ကန့်လန့်တိုက်သောကြောင့် မအောင်မြင်။ ထိုအခါ လူထုက အခြေခံဥပဒေကို လွှတ်တော်တွင်းက ပြင်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု ယူဆလာကြသည်။ ထိုယူဆချက်သည် အာဏာသိမ်းခံလိုက်ရသည့် နောက်တွင် ပိုမိုခိုင်မာ လာသည်။

 

အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးဟုဆိုလျှင် လမ်းကြောင်းသုံးခုရှိသည်ဟု ပညာရှင်များကဆိုသည်။ လွှတ်တော်အတွင်း က ပြင်ဆင်နည်း၊ NCA လမ်းကြောင်းမှ ပြင်ဆင်နည်းနှင့် လူထုတိုက်ပွဲနည်းတို့ ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ လူထု အတွက် ကျန်နည်းလမ်းနှစ်ခုမှာ အားကိုးမရသောနည်းလမ်းများဖြစ်သွားပြီး တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းသာ ကျန်တော့သည်။ ယင်းမှာ လူထုတိုက်ပွဲနည်းဖြစ်သည်။ လူထုအားဖြင့် တိုက်ယူရခြင်းဖြစ်ရာ အန္တရာယ်များသည်။ သွေးမြေ ကျမှုရှိနိုင်သည်ဟု ပညာရှင်များက ဆိုပါသည်။

သို့သော်လည်း ယခုအခြေအနေတွင် အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးမှာ Dead Lock လမ်းပိတ်သွားပြီဖြစ်သည်။

 

အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၄၃၆ မျိုးကိုပြင်နိုင်ရန်အတွက် အနည်းဆုံး တပ်မတော်သားလွှတ်တော်သားကိုယ်စားလှယ် တစ်ယောက်က ပြည်သူ့ဘက်က ပါဖို့လိုသည်။ ဒါတောင် စစ်တပ်မဟုတ်သည့် လွှတ်တော် တွင်းရောက် ပါတီ အင်အားစုတွေ ညီညွတ်ဦးမှ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် စစ်တပ်ပေးမှရမည့် ဖက်ဒရယ်၊ စစ်တပ်ခွင့်ပြုမှ ပြင်နိုင်မည့် အခြေခံဥပဒေ။ စစ်တပ်သနားမှ ပြည်သူချမ်းသာမည်ဆို သလိုဖြစ်နေသည့် အခင်းအကျင်း။

 

ထိုအတွက် ကိုယ့်အခွင့်အရေးကိုယ်ရယူရန် ပြည်သူများသည် ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးသည့် နည်းလမ်းမှတပါး အခြားနည်းလမ်း ရှိပါသေးလား။ ထိုနည်းလမ်းကို တွေ့လျှင်ကား ကြားသိချင်ပါသေးသည်။

 

Burma Associated Press